Varen op de Perzische Golf

In 1960 werd de van Riebeeck ingezet op een nieuw te openen lijn: Kaapstad – OostAfrika - Perzische Golf met als eindpunt Basra in Irak. De bijzondere afvaart vanuit Kaapstad was een tentoonstellingsreis van de Zuid Afrikaanse Exporteurs, die toen al het gevoel hadden dat er in de Golf het een en ander stond te gebeuren.

In de Golf was toen nog vrijwel niets, Dubai bijvoorbeeld was een verzameling hutten en een fort op het strand. Op sommige redes (havens waren er toen nog niet) moest gelost worden met een mobiele kraan op een gammele kade. Het gebeurde wel dat de wtk’s eerst de kraan aan de praat moesten zien te krijgen voordat er gewerkt kon worden.

De eerste reizen waren nog zonder airconditioning en reken maar dat het dan warm of liever heet kon zijn. Het staat me bij dat je grote klappen hoorde, bij het uitzetten en inkrimpen van bijvoorbeeld de davids door de temperatuur verschillen. In de machinekamer leek het nog redelijk koel vanwege de temperatuur van het zeewater, meestal zo’ n 32 graden. In de winter kon het er behoorlijk fris zijn, vooral de nachten in een schip gebouwd voor de tropen zonder verwarming, maar ook geen dekens. In Basra worden dekens aangeschaft, zij het niet zonder moeite, want het waren zogenaamd strategische goederen –de koning was zojuist vermoord en het was volop revolutie- en een partij elektrische weerstanden die als een soort kacheltje fungeerden en aan een paar draadjes aan het een dekbalk hingen.
Levensgevaarlijk achteraf gezien.

Als lading naar de Golf waren o.a. asbest-cement pijpen voor de water voorziening, stalen buizen voor de olie industrie en veel handelsartikelen die Z.A. produceerde. In Oost Afrika kwamen dek passagiers aan boord en in Somalië kwamen er honderden geiten bij. Wel makkelijk voor het maken van sate kambing, want Somalië exporteerde ook houtskool. De bomen waren kaalgevreten door de geiten en de dode bomen werden in houtskool omgezet. Wat overbleef was woestijn, maar daar gaven ze daar niet veel om.

Een leuke reis was die waar, de van Riebeeck werd ingezet als exhibition schip voor een Zuid Afrikaanse handels delegatie.

In de Golf moesten de ramen van de deuren naar de salon afgeplakt worden, er was een soort ster (davidsster zeiden de Moslims) in geëtst. Het drinken van alcohol was in de Golf voor Moslims verboden. De oplossing was cola die voor de helft was vervangen door gin of jenever.

In de zestiger jaren werd de apartheid nog gepraktiseerd. De volledige delegatie bestond daarom uit Blanken. Maar zodra we in Mombasa waren aangekomen gingen de heren de wal op en waren niet meer zo eenkennig en konden zich kostelijk amuseren met de zwarte meisjes van plezier in de vele bars.

Er waren niet alleen heren, maar er waren ook Zuid Afrikaanse dames aan boord, die zo te zien ook een kostelijke tijd hadden. Een van de dames -Call me Jeanne please- was nogal geïnteresseerd in het wel en wee van de machinedienst en kreeg toestemming om bij het manoeuvreren bij het ten anker komen, aanwezig te zijn. Zij zou ook wel eens de handels van de manoeuvreerstand willen bedienen. Nou dat ging eerst even goed van vol naar langzaam en stop, maar bij achteruit moest er veel meer gebeuren: telegraaf beantwoorden, omzetten van voor naar achter starten en brandstof geven. Er was toch wel kracht voor nodig en toen het te lang duurde hielp ik haar een handje, met gevolg dat ze languit aan de handles hing maar het een heel amusante beleving vond.

De Pakistaanse arts die aan boord was gekomen, vanwege de wettelijke voorschriften (meer dan twaalf passagiers) was een pientere jongeman, maar het vertrouwen van de Chinese bemanning had hij niet: s’morgens stonden de Chinezen met een kwaaltje of iets anders weer net als vroeger te wachten tot ik van wacht kwam.
In steenkolenengels maakte ik ze duidelijk: Me no dokter anymore we have real dokter on board!
Het commentaar van de wachtkamerbevolking was: Pakistani dokter no good. Second engineer better dokter.
Het bleek dat in geval van een bevalling wij dat ook moesten oplossen, want in Pakistan had je dokters voor de mannen en vrouwelijke dokters voor de vrouwen. Een bevalling had de goede man nog nooit meegemaakt en ik geloof dat hij ook niet wist hoe een vrouw in elkaar zat.

Ach, we hebben het toch wel met elkaar kunnen klaren!

I. S. Schaafsma