Uittocht
Het einde van de
Koninklijke Paketvaart-Maatschappij
in Indonesië
COLOFON
“UITTOCHT” is een particuliere uitgave,
tot stand gekomen met steun van de
“Vereniging van Oud-Employé’s der
Koninklijke Paketvaart-Maatschappij”.
Samenstelling, redactie en publicatie:
R. Koopmans, M. Sonnenberg, J. van der Winden
Omslagtekening: R.J. de Vries
Foto’s: M. Sonnenberg
Typografische verzorging: R. Koopmans
Druk: Drukkerij AaDé, Oss
Tijdens de ALV van 28 maart 2008 werd bovenstaand
in 1994 verschenen werk beschikbaar gesteld aan de
aanwezigen in ringband formaat door de secretaris
drs. W. Koper na digitalisering van het door de
heer R. Koopmans beschikbaar gesteld materiaal.
In oktober 2020 is hetzelfde materiaal plus één achtergebleven
bijdrage op de KPM verenigingswebsite beschikbaar gemaakt
door de archivaris R. de Mes
Voorwoord
Er blijkt nog altijd veel belangstelling te bestaan voor de geschiedenis van de
Koninklijke Paketvaart-Maatschappij in Nederlands-Indië respectievelijk
Indonesië. Veel is daarover reeds gepubliceerd, maar het valt op dat er in de
beschrijving van het na-oorlogse gedeelte van die geschiedenis nog een aantal
onvolkomenheden bestaan, niet alleen ten aanzien van de volledigheid, maar ook
wat betreft de objectiviteit. In het bijzonder geldt dit voor de bizarre en eigenlijk
onbegrijpelijke wijze waarop de KPM in Indonesië aan haar einde kwam.
Daarover bestaan nog veel vragen.
Van de ex-personeelsleden van de KPM die de na-oorlogse geschiedenis van
deze maatschappij en haar abrupte aftocht uit Indonesië persoonlijk hebben
meegemaakt zijn velen nog in leven. Zij kunnen daar nu nog uit eigen kennis en
ervaring over vertellen. Zij kunnen er ook, na zoveel tijd, enige afstand van
nemen en de gebeurtenissen bezien met een onbevangen blik.
Enkele van deze ex-personeelsleden hebben het initiatief genomen om over de
nadagen van de KPM, en in het bijzonder over haar ontijdig einde, het een en
ander op schrift te stellen en in brochurevorm te publiceren. Lezing daarvan zal
voor velen de gebeurtenissen in de herinnering terugroepen, de kennis daarvan
verrijken, en deze kennis vastleggen voor de generaties na ons. Dit boekje wordt
U hierbij aangeboden.
Het geschrift bestaat uit twee duidelijk verschillende delen. Het eerste deel bevat
een historisch-kritische analyse van de oorzaken die tot de ondergang van de
KPM hebben geleid. De beoordeling is kritisch, in die zin dat ook de KPM
kritiek op haar na-oorlogse beleid niet wordt bespaard.
Het tweede gedeelte bevat een bloemlezing uit hetgeen door een aantal expersoneelsleden
van de KPM op schrift is gezet met betrekking tot hun
belevenissen en ervaringen in de woelige en gedenkwaardige dagen eind 1957 en
begin 1958 waarin het gehele KPM-bedrijf in Indonesië ter ziele ging. De
bijdragen in dit gedeelte zijn meer persoonlijk getint, en geven, behalve een
impressie van hoe men die dagen heeft beleefd en doorleefd, een schat aan
aanvullende informatie over wat er precies gebeurde.
Vanwege de voor publicatie beschikbare beperkte middelen moest een keuze
worden gemaakt uit het aanwezige materiaal. Ook zijn hier en daar de
oorspronkelijke bijdragen enigszins ingekort. Het zijn echter steeds de schrijvers
van de bijdragen die aan het woord zijn!
Na lezing van dit geschrift zullen er bij sommigen nog lacunes bestaan in de
kennis van de gebeurtenissen. Ook zullen sommigen het wellicht niet eens zijn
met het oordeel van de schrijvers omtrent de omstandigheden en de oorzaken die
tot de uittocht hebben geleid. Enerzijds zal, mede vanuit een zeker
loyaliteitsgevoel, bij een aantal lezers een milder oordeel over het na-oorlogse
beleid van de KPM bestaan. Anderzijds is het ook zeer wel denkbaar dat
sommigen veel meer de nadruk gelegd zouden willen zien op het Nederlandse
koloniale beleid en de koloniale houding van vele Nederlanders in Indonesië als
de wortel van alle ellende. In dit boekje is getracht een zo objectief mogelijk
oordeel te geven.
De schrijvers houden zich gaarne aanbevolen voor aanvullende informatie, en
kritisch commentaar.